Vì sao ông Chu Ngọc Anh nhận túi quà tiền tỷ nhưng thoát tội nhận hối lộ?

Theo kết luận điều tra vụ án Việt Á, ông Chu Ngọc Anh, cựu Bộ trưởng KH&CN bị xác định gây thiệt hại gần 19 tỷ đồng và liên đới gây thiệt hại tài sản Nhà nước trong vụ Công ty Việt Á thu lời bất chính khi tiêu thụ kit xét nghiệm.

Ngoài ra, ông Chu Ngọc Anh bị cáo buộc nhận túi quà cảm ơn, bên trong có 200.000 USD (khoảng 4,6 tỷ đồng) của Phan Quốc Việt (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Việt Á).

Ông Chu Ngọc Anh khai có nhận 200.000 USD từ Việt nhưng ”không trao đổi, bàn bạc, thỏa thuận, thống nhất với Việt về việc đưa, nhận tiền, không gây khó khăn nhằm mục đích để Việt phải đưa tiền”.

Cơ quan điều tra xác định số tiền 4,6 tỷ đồng Phan Quốc Việt đưa cho ông Chu Ngọc Anh là yếu tố ”vì vụ lợi” theo quy định tại điểm a khoản 2 điều 219 Bộ luật Hình sự và không đề nghị truy tố cựu Bộ trưởng KH&CN tội nhận hối lộ.

Phân tích lý do dù nhận 200.000 USD của Việt Á nhưng ông Chu Ngọc Anh không bị đề nghị truy tố tội nhận hối lộ, Tiến sỹ luật Đặng Văn Cường (Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp) cho biết, nghĩa vụ chứng minh tội phạm thuộc về cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan điều tra chứng minh được đến đâu thì sẽ kết luận và đề nghị viện kiểm sát truy tố đến đó.

“Nếu có việc nhận tiền giữa người có chức vụ quyền hạn với cá nhân doanh nghiệp nhưng không chứng minh được có sự thỏa thuận công việc phải làm để được hưởng số tiền đó thì chưa đủ căn cứ để truy tố về tội đưa hối lộ và nhận hối lộ”, ông Cường cho biết thêm.

Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp cho hay, số tiền 200.000 USD mà ông Chu Ngọc Anh bị cáo buộc nhận của Phan Quốc Việt là tiền thu lợi bất chính (nhận quà trái quy định) nên sẽ bị tịch thu để nộp vào ngân sách Nhà nước.

Nếu giữa hai bên có sự thỏa thuận công việc phải làm và giá trị lợi ích được hưởng thì đó là hành vi đưa hối lộ và nhận hối lộ. Còn trường hợp không có thỏa thuận về việc nhờ vả, chỉ là quà cảm ơn mà không có thỏa thuận từ trước thì đây là hành vi “nhận quà trái quy định”.

Riêng hành vi này chỉ bị xem xét xử lý kỷ luật theo quy định của Đảng về những điều đảng viên không được làm.

Theo kết luận điều tra, với các tài liệu chứng cứ đã được thu thập, làm rõ ở giai đoạn điều tra thì không chứng minh được có sự thỏa thuận giữa Phan Quốc Việt với ông Chu Ngọc Anh về công việc phải làm, giá trị được hưởng (thỏa thuận đưa hối lộ, nhận hối lộ) nên số tiền 200.000 USD này là quà tặng trái pháp luật. Người nhận quà trái pháp luật theo quy định của pháp luật và của Đảng sẽ bị xem xét xử lý kỷ luật và buộc phải nộp lại số quà tặng này.

Hành vi nhận quà trái quy định chỉ bị xử lý hành chính, bị kỷ luật chứ chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Hành vi này được xác định là vụ lợi, nếu vì vụ lợi mà thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác thì đây là dấu hiệu định tội của tội danh khác hoặc là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp.

Hiện cơ quan điều tra khởi tố ông Chu Ngọc Anh về tội danh vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí theo điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Đây là tội danh thuộc nhóm tội phạm về tham nhũng và chức vụ. Người thực hiện hành vi phạm tội là người có chức vụ, quyền hạn, được giao quản lý tài sản của Nhà nước nhưng đã vi phạm chế độ về quản lý tài sản Nhà nước, vi phạm Luật Quản lý sử dụng tài sản công gây thất thoát, lãng phí (mà không được hưởng lợi) thì sẽ bị xử lý hình sự.

Mức hình phạt cao nhất của tội danh này là 20 năm tù. Ngoài ra, người phạm tội phải bồi thường đối với những thiệt hại do hành vi phạm tội của mình gây ra.

Cơ quan tiến hành tố tụng sẽ làm rõ thiệt hại do hành vi vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản Nhà nước mà ông Chu Ngọc Anh gây ra là bao nhiêu. Ngoài trách nhiệm hình sự có thể tới 20 năm tù thì ông Chu Ngọc Anh còn phải bồi thường.

Về số tiền 200.000 USD, cơ quan điều tra chưa đủ căn cứ để xác định đây là tiền nhận hối lộ (chỉ là nhận quà trái quy định) nên không đề cập xử lý trong vụ án này.